Hoe zit het met privacy in een slimme stad?
Helmond krijgt een wijk waarin een grote hoeveelheid sensoren wordt geplaatst. Via de riolering kan de gezondheid van de wijkbewoners geanalyseerd worden. Dat kan zelfs op individueel niveau. Bewoners kunnen de data van sensoren in huis delen met bedrijven in ruil voor korting op de huur, afhankelijk van de hoeveelheid gegevens die ze delen. Sommige critici zien hierin een glijdende schaal naar een onwenselijke toekomst: hoezo mag een bedrijf of de gemeente weten of je teveel alcohol drinkt of te weinig groente binnenkrijgt?
Een gemeente kan slimme technieken ook inzetten om bepaald gedrag te stimuleren. Dat gebeurt nu al in Apeldoorn met slimme stoplichten. Fietsers krijgen er bijvoorbeeld extra lang groen licht als er een bui aan dreigt te komen: dan komen ze sneller en droger aan op plek van bestemming. In Enschede krijgen fietsers die de app van het bedrijf Mobidot gebruiken voorrang bij verkeerslichten. Dat betekent wel dat het bedrijf van alle gebruikers een persoonlijk ‘mobiliteitsprofiel’ maakt met daarin informatie als afgelegde routes, tijden en vaak bezochte plaatsen. Mocht Mobidot verkocht worden, dan gaan die profielen mee. Iedereen die de app gebruikt gaat daarmee akkoord.
Niet alle sensoren in de slimme stad verzamelen privacygevoelige informatie. Soms reageren ze bijvoorbeeld enkel op beweging. Zoals bij het zebrapad op de Rotterdamse Coolsingel. Loopt daar iemand, dan gaan er lichten knipperen om de automobilisten te waarschuwen. De gemeente heeft zulke bewegingssensoren ook in lantaarnpalen hangen. Het licht wordt automatisch feller bij voorbijgangers.
Gemeenten staan er soms niet bij stil dat allerlei nieuwe ontwikkelingen argwaan weken. Zo besloot gemeente De Utrechtse Heuvelrug duizenden lantaarnpalen te vervangen door een slim variant, met extra functies zoals 5G-ondersteuning, camera’s en microfoons. Veel bewoners vonden dat een eng idee en vreesden voor zowel extra straling als voor hun privacy. Via de actiegroep ‘Stralen doen we liever zelf’ probeerden ze de gemeente te dwingen om het plan uit te stellen. Maar dit is net als met de camera’s die ons nu overal filmen: jaren geleden hield iedereen dat voor onmogelijk, dat we in een soort Big Brother-maatschappij gaan leven, maar nu vinden we het normaal. Over twintig jaar vinden we het ook normaal dat alle lantaarnpalen slim zijn geworden.